اسپرانتو در ایران

اسپرانتو، زبانِ بى مرز

 هرچند داشتن یک زبان مشترک جهانی، آرزوی دیرینه بشر بوده، اما نیاز واقعی به چنین زبانی در زمان حاضر – که عصر ارتباطات و تماس‌های فراملی و بین‌المللی است – بیش از هر زمان دیگری احساس می‌شود.

وسایل ارتباط سریع، مانند مسافرت‌های هوایی، اینترنت، تلفن راه دور، تلویزیون‌های ماهواره‌ای و مانند آن، مدت زیادی نیست که در اختیار عموم مردم جهان قرار گرفته و تمامی این پدیده‌های جدید ارتباطی نیاز به زبانی مشترک در بین انسان‌ها را دوچندان ساخته است.

یکی از این زبان‌های اختراعی یا فراساخته، زبان اسپرانتو است که طرفداران و متکلمین میلیونی در سراسر جهان دارد و علاوه بر ترجمه شدن بسیاری از شاهکارهای علمی و ادبی جهان به آن زبان، ادبیات مستقل خود را نیز پیدا کرده است.

زبان اسپرانتو – که در ابتدا ” اینترناتسی‌آ لینگوو” یا زبان بین‌المللی نامیده می‌شد – در سال ۱۸۸۷ توسط دکتر لودویک زامنهوف ابداع شد. واژه‌ی “اسپرانتو” به معنی “امیدوار” نام مستعار دکتر زامنهوف در زمان انتشار خودآموز این زبان جدید بوده است. وی امیدوار بود که زبان فراساخته‌ی او هر چه زودتر به‌عنوان زبان مشترک در بین تمامی انسان‌های دنیا مورد استفاده قرار گیرد تا سبب ارتقای تفاهم و دوستی هرچه بیشتر در میان ایشان گردد.

در پاسخ به این سؤال که چرا زبان اسپرانتو از تمامی زبان‌های ابداع شده‌ی پیش و پس از خود موفق‌تر بوده، نظرات گوناگونی بیان شده، که احتمالاً هر یک از آن‌ها نمایانگر بخشی از علل واقعی این پدیده است. برخی، علت موفقیت اسپرانتو را در ساختار آسان و منطقی آن دیده‌اند، در حالی که برخی دیگر منش و رهبری دکتر زامنهوف را در نحوه‌ی پیشبرد این زبان در جهان مؤثر دانسته‌اند. گروهی نیز غنا و قدرت بیان علمی و ادبی آن را علت اصلی موفقیت آن دانسته‌اند.

در این ارتباط گفتنی است که ویلیام اولد (William Auld) نویسنده، روزنامه‌نگار و شاعر اسکاتلندی به خاطر نگارش بیش از ۵۰ کتاب به زبان اسپرانتو نامزد دریافت جایزه‌ی ادبی نوبل گردید. از جمله ترجمه‌های او به زبان اسپرانتو، می‌توان از سونات‌های ویلیام شکسپیر و ارباب حلقه‌های تالکین نام برد. وی اشعار خیام و حافظ را نیز با حفظ وزن به زبان اسپرانتو ترجمه کرده است.

در حال حاضر زبان اسپرانتو زبانی زنده و پویا به شمار می‌رود: انتشار صدها مجله و هزاران کتاب گوناگون به این زبان در سراسر دنیا، برگزاری سمینارها و همایش‌های منطقه‌ای و بین‌المللی به این زبان و وجود میلیون‌ها صفحه‌ی اینترنتی، حاکی از این امر است.

انتشار فصل‌نامه‌ی “سبزاندیشان” به زبان اسپرانتو و فارسی در ایران و نیز خودآموز فارسی تحت عنوان “آسان‌ترین زبان دنیا”، نشان‌دهنده‌ی رشد این زبان در ایران است.

در زبان اسپرانتو هر کلمه دقیقاً همان‌طور نوشته می‌شود، که خوانده می‌شود، یعنی الفبای آن کاملاً آوائی یا فونتیک است.

قواعد دستوری این زبان نیز بسیار ساده و آسان است و هیچ یک از آن‌ها – برخلاف زبان‌های طبیعی – دارای استثنا نیست. هرچند دایره واژگان این زبان، از هر زبان دیگری وسیع‌تر است، اما فراگیری آن به‌مراتب آسان‌تر از یادگرفتن کلمات دیگر زبان‌هاست، چرا که در زبان اسپرانتو اکثریت قاطع واژه‌ها از تعداد محدودی ریشه‌ی کلمه، آوند و پایانه ساخته می‌شود. مانند تعداد بی‌نهایت زیاد اعداد که تنها با ده رقم صفر تا ۹ ساخته می‌شود. به این دلایل، فراگیری اولیه‌ی اسپرانتو در ظرف چند ماه، و تسلط کامل به آن در ظرف یک یا حداکثر دو سال میسر است.